dS Weekblad op het kerkhof van de sociale media

dS Weekblad op het kerkhof van de sociale media

'Handel in schaamte voor likes en clicks'

Gisteren om 13:35 door Annelien De Greef

De Amerikaanse tandarts die met een dode leeuw poseerde, kon niet anders dan onderduiken. Rode Duivels-babe Axelle Despiegelaere werd uitgespuwd en bedreigd na een foto met een geschoten antilope. Patiënt zero Monica Lewinsky kreeg levenslang. ‘Schaamte is handelswaar geworden. Hoe meer clicks, hoe meer schaamte, hoe meer reclame-inkomsten.’

In 1998 leerde de hele wereld Monica Lewinsky kennen. Zelfs in 2016 is er altijd wel iemand die het nodig vindt om een flauwe #dooddoener of #PogingTotGrap op Twitter te gooien als haar naam opduikt. Mooi opgemaakt, met een stralende glimlach en een tikje glamoureus neemt ze het woord in Tilburg. Ze ziet er nog net hetzelfde uit als toen Bill Clinton haar jaren geleden ‘that woman’ noemde. Voor Lewinsky is de tijd op alle mogelijke manieren blijven stilstaan. 1998 was haar jaar nul. Ze was 24, toen aan het licht kwam dat ze als stagiaire op het Witte Huis ‘iets’ met de Amerikaanse president had gehad. De karaktermoord die volgde, was genadeloos.

‘Ik heb het overleefd’, zegt ze nu. Evident was dat niet. In volle Monicagate zocht ze uit hoe je dat het beste deed, jezelf van kant maken. Haar moeder was zo ongerust dat ze haar verplichtte de badkamerdeur altijd wijd open te laten. ‘Een hele poos dacht ik dat zelfmoord de enige uitweg was.’

Eind 2014 brak ze na bijna tien jaar de stilte. Met een getuigenis in Vanity Fair en een lezing op een Ted-conferentie over het trauma van de pek en veren maakte ze indruk. Strijden tegen pesten bleek de enige manier waarop ze nog op een geloofwaardige manier kon en mocht terugkeren. Met haar nieuwe missie reist Lewinsky nu de wereld rond. Deze week konden de organisatoren van het Festival Mundial in Tilburg haar strikken voor een optreden.

Het sprookje van Axelle

Volgens Monica Lewinsky is het ergste van de virtuele schandpaal de manier waarop je identiteit gestolen wordt. In het geval van de Vlaamse Axelle Despiegelaere is dat wel erg letterlijk te nemen. Ook de 19-jarige studente werd het lijdend voorwerp in een verhaal dat virtueel rond haar geschreven werd – ook al begon het als een sprookje.

Twee jaar geleden werd Despiegelaere gespot op het WK voetbal in Brazilië. Een fotograaf maakte beelden van haar in het Maracanã-stadion in Rio, even voor de Rode Duivels op het veld kwamen. Aan de snelheid van het licht gingen de foto’s de wereld rond. ‘Ik was enorm geschrokken’, vertelt ze aan dS Weekblad. ‘Eerst was die aandacht wel leuk. Maar het was ook angstaanjagend. In een mum van tijd wist iedereen mijn naam.’

‘Ready to hunt the Americans today, haha’ verscheen er plots op haar valse Facebookpagina, toen België het opnam tegen de Verenigde Staten. Een foto van Despiegelaere met jachtgeweer naast een dode antilope in Namibië deed de sfeer op Twitter en Facebook meteen omslaan. Twitter begon aan een ritme van 140 tekens oordeel te vellen. ‘Plots was ik een dierenbeul. Ik die zo graag dieren zie. Er doken ook leugens op: dat ik ook olifanten en leeuwen geschoten zou hebben. Dat zou ik nooit doen. Een antilope is bijna als een koe in Afrika. En van het vlees heeft een heel dorp gegeten.’

Ze lijkt zich te willen verdedigen. Zo werkt de digitale schandpaal, zelfs voor tieners die niets illegaals deden. ‘Ik begrijp nog altijd de obsessie niet van al die mensen op sociale media. Maken we niet allemaal fouten?’

De foto blijft haar vandaag nog altijd achtervolgen, maar Despiegelaere blijft er opvallend nuchter onder. Het moeten haar West-Vlaamse wortels zijn. De doodsbedreigingen en de ‘Kill Axelle Despiegelaere’-pagina op Facebook nam ze nooit ernstig. Het waren de opmerkingen toen haar papa vorig jaar aan kanker overleed die keihard binnenkwamen. ‘Onder de online berichten daarover schreven mensen dat we het verdiend hadden. Dat deed pijn.’

Doen de namen Justine Sacco, Ilse Uyttersprot, Silvana Hagge en Diederik Stapel nog een belletje rinkelen? Hoe zit dat met dat recht om vergeten te worden? ‘Schaamte wordt verkocht aan winst in de vorm van likes en clicks.'