Post by cjm on Jul 27, 2016 11:14:53 GMT
Atheïsten zijn beperkte mensen
Religie en wetenschap
Godsdienst is een uitvinding die een waardevolle toevoeging vormt op het menselijk bestaan.
Reinout Wibier hoogleraar privaatrecht aan de Universiteit Tilburg 25 juli 2016, 19:30
In sommige kringen is het een teken van beschaving en ontwikkeling om praktiserend atheïst te zijn. Religie is een achterhaald concept en de bron van veel onnodig geweld en leed, zo is de gedachte. Voorbeelden die deze stelling onderschrijven zijn niet moeilijk te geven. Religieus geïnspireerd terrorisme, godsdienstige oorlogen uit het verleden en het recente misbruikschandaal in de katholieke kerk zijn maar het topje van de ijsberg.
Het is een wonder dat er nog zoveel mensen verstoken zijn gebleven van het verlichtingsideaal waarin het pleit definitief is beslecht ten gunste van ratio en wetenschap. Wie nog enige waarde aan religie hecht, is dom, ongeïnformeerd of geniet persoonlijk voordeel bij het in stand houden van achterhaalde mythen. Het beste ware het wanneer religie zo snel mogelijk wordt afgeschaft, zo menen de aanhangers van deze denkwijze.
Wetenschap afschaffen
Waren het niet natuurkundigen die de atoombom hebben uitgevonden?
Wat in deze discussie soms over het hoofd wordt gezien is dat met dit type argumentatie even goed kan worden betoogd dat het maar beter zou zijn wanneer de wetenschap zo snel mogelijk wordt afgeschaft. Op de erelijst van dit terrein kunnen moeiteloos de meest vreselijke menselijke drama's worden opgetekend. Waren het niet natuurkundigen die de atoombom hebben uitgevonden? Sterker nog, vrijwel alle wapentuig heeft zijn bestaan te danken aan wetenschappelijke ontdekkingen.
Wie dit soort redeneringen doorvoert tot hun ultieme consequentie kan vrijwel ieder ongeluk in het verkeer, in de bouw en zelfs in en om het huis toeschrijven aan wetenschappelijke ontdekkingen zoals de verbrandingsmotor, de hijskraan en vaatwastabletten die zo veel op snoepgoed lijken dat er regelmatig peuters met vergiftigingsverschijnselen naar de eerste hulp moeten worden gebracht. Als de verbrandingsmotor en het vliegtuig nooit waren uitgevonden, zouden er geen vliegrampen zijn en zouden er in Nederland alleen al honderden verkeersdoden minder per jaar te betreuren zijn. Zonder vuurwapens geen gekken die in het rond beginnen te schieten, zonder atoombom geen Hiroshima en Nagasaki.
Diverse verwerpelijke ideologieën hebben zich bovendien beroepen op wetenschappelijke inzichten om hun terreurdaden te rechtvaardigen.
En religie dan?
Maar, zullen atheïsten mij tegenwerpen, op deze wijze wordt wel een heel beperkt beeld van de wetenschap geschetst. Is het niet ook de wetenschap die ervoor heeft gezorgd dat wij een periode van ongekende welvaart, gezondheid en voorspoed doormaken? Is het daarmee niet zo dat de wetenschap per saldo vooral een positief effect heeft gehad op de condition humaine?
Natuurlijk is dat zo. Maar hoe zit het dan met religie?
Laat ik vooropstellen dat de tegenstelling tussen religie en wetenschap eigenlijk een valse is. Religie en wetenschap bestrijken verschillende terreinen die meestal weinig met elkaar hebben te maken. Weliswaar hebben machthebbers in de kerk bepaalde wetenschappelijke ontdekkingen bestreden als dat beter in hun straatje paste.
Maar dan hebben wij het over het misbruiken van religie voor politieke doeleinden, een gevaar waaraan de wetenschap evengoed blootstaat. Sterker, zoals Herman Finkers opmerkte in zijn oudejaarsconference, kan een theelepeltje worden misbruikt om het oog van een medemens uit de oogkas te wippen. Wie meent dat om die reden theelepeltjes maar moeten worden verboden, geeft niet echt blijk van een sterk ontwikkeld gevoel voor logica.
Successen
De Bijbel is een onuitputtelijke bron van wijsheid
En op het terrein waartoe de religie behoort, het terrein van reflectie, levensbeschouwing en zingeving, kan religie toch wel enige successen laten zien. Voor miljoenen mensen is leed beter te verdragen, zijn feestelijke gebeurtenissen extra glansrijk en is het leven zinvoller dan wanneer zij zonder een religieus kader zouden leven.
Religieus geïnspireerde goede doelen helpen vluchtelingen, dragen bij aan armoedebestrijding en bieden hoop aan mensen naar wie anders waarschijnlijk niemand zou omkijken. De Bijbel is een onuitputtelijke bron van wijsheid en de Evangeliën zijn doordrenkt van menselijkheid, de oproep elkaar te helpen, de roep om bescheidenheid, mildheid en vergevingszin. Allemaal zaken waaraan nog nooit zoveel behoefte heeft bestaan.
Daarnaast is religie een vrijwel onuitputtelijke bron van beeldende kunst en muziek gebleken wat het troostende vermogen van godsdienst voor velen nog groter maakt. En natuurlijk: in wetenschappelijke zin is religie misschien niet 'waar', maar een volwassen beeld van godsdienst onderkent enerzijds dat dergelijke waarheid ook niet wordt beoogd en anderzijds dat er verschillende vormen van waarheid bestaan.
Onmisbaar
Vanuit mondiaal perspectief is het christendom sinds de komst van paus Franciscus misschien wel bloeiender dan ooit en vormen atheïsten slechts een minderheid
Religie is net als wetenschap, muziek en filosofie een uitvinding die een waardevolle toevoeging vormt op het menselijk bestaan. Voor de meeste mensen is het zelfs een aspect van het leven dat onmisbaar is. In het seculiere Nederland zou je het bijna vergeten, maar vanuit mondiaal perspectief is het christendom sinds de komst van paus Franciscus misschien wel bloeiender dan ooit en vormen atheïsten slechts een minderheid.
Uiteraard is niemand verplicht een (bepaalde) religie aan te hangen, laat staan te belijden. Zoals sommige mensen de lol van sport niet inzien of zich liever laten bedotten door homeopathische 'geneeskunde' dan hun heil te zoeken in de reguliere, op wetenschap gefundeerde gezondheidszorg, staat het eenieder vrij er al dan niet een religieus leven op na te houden. Maar wie religie categorisch afwijst als achterhaald of slecht is net zo oppervlakkig, beperkt en misschien zelfs wel onverdraagzaam als diegenen die de wetenschap afdoen als de bron van alle kwaad.
Reinout Wibier is hoogleraar privaatrecht aan de Universiteit van Tilburg
Religie en wetenschap
Godsdienst is een uitvinding die een waardevolle toevoeging vormt op het menselijk bestaan.
Reinout Wibier hoogleraar privaatrecht aan de Universiteit Tilburg 25 juli 2016, 19:30
In sommige kringen is het een teken van beschaving en ontwikkeling om praktiserend atheïst te zijn. Religie is een achterhaald concept en de bron van veel onnodig geweld en leed, zo is de gedachte. Voorbeelden die deze stelling onderschrijven zijn niet moeilijk te geven. Religieus geïnspireerd terrorisme, godsdienstige oorlogen uit het verleden en het recente misbruikschandaal in de katholieke kerk zijn maar het topje van de ijsberg.
Het is een wonder dat er nog zoveel mensen verstoken zijn gebleven van het verlichtingsideaal waarin het pleit definitief is beslecht ten gunste van ratio en wetenschap. Wie nog enige waarde aan religie hecht, is dom, ongeïnformeerd of geniet persoonlijk voordeel bij het in stand houden van achterhaalde mythen. Het beste ware het wanneer religie zo snel mogelijk wordt afgeschaft, zo menen de aanhangers van deze denkwijze.
Wetenschap afschaffen
Waren het niet natuurkundigen die de atoombom hebben uitgevonden?
Wat in deze discussie soms over het hoofd wordt gezien is dat met dit type argumentatie even goed kan worden betoogd dat het maar beter zou zijn wanneer de wetenschap zo snel mogelijk wordt afgeschaft. Op de erelijst van dit terrein kunnen moeiteloos de meest vreselijke menselijke drama's worden opgetekend. Waren het niet natuurkundigen die de atoombom hebben uitgevonden? Sterker nog, vrijwel alle wapentuig heeft zijn bestaan te danken aan wetenschappelijke ontdekkingen.
Wie dit soort redeneringen doorvoert tot hun ultieme consequentie kan vrijwel ieder ongeluk in het verkeer, in de bouw en zelfs in en om het huis toeschrijven aan wetenschappelijke ontdekkingen zoals de verbrandingsmotor, de hijskraan en vaatwastabletten die zo veel op snoepgoed lijken dat er regelmatig peuters met vergiftigingsverschijnselen naar de eerste hulp moeten worden gebracht. Als de verbrandingsmotor en het vliegtuig nooit waren uitgevonden, zouden er geen vliegrampen zijn en zouden er in Nederland alleen al honderden verkeersdoden minder per jaar te betreuren zijn. Zonder vuurwapens geen gekken die in het rond beginnen te schieten, zonder atoombom geen Hiroshima en Nagasaki.
Diverse verwerpelijke ideologieën hebben zich bovendien beroepen op wetenschappelijke inzichten om hun terreurdaden te rechtvaardigen.
En religie dan?
Maar, zullen atheïsten mij tegenwerpen, op deze wijze wordt wel een heel beperkt beeld van de wetenschap geschetst. Is het niet ook de wetenschap die ervoor heeft gezorgd dat wij een periode van ongekende welvaart, gezondheid en voorspoed doormaken? Is het daarmee niet zo dat de wetenschap per saldo vooral een positief effect heeft gehad op de condition humaine?
Natuurlijk is dat zo. Maar hoe zit het dan met religie?
Laat ik vooropstellen dat de tegenstelling tussen religie en wetenschap eigenlijk een valse is. Religie en wetenschap bestrijken verschillende terreinen die meestal weinig met elkaar hebben te maken. Weliswaar hebben machthebbers in de kerk bepaalde wetenschappelijke ontdekkingen bestreden als dat beter in hun straatje paste.
Maar dan hebben wij het over het misbruiken van religie voor politieke doeleinden, een gevaar waaraan de wetenschap evengoed blootstaat. Sterker, zoals Herman Finkers opmerkte in zijn oudejaarsconference, kan een theelepeltje worden misbruikt om het oog van een medemens uit de oogkas te wippen. Wie meent dat om die reden theelepeltjes maar moeten worden verboden, geeft niet echt blijk van een sterk ontwikkeld gevoel voor logica.
Successen
De Bijbel is een onuitputtelijke bron van wijsheid
En op het terrein waartoe de religie behoort, het terrein van reflectie, levensbeschouwing en zingeving, kan religie toch wel enige successen laten zien. Voor miljoenen mensen is leed beter te verdragen, zijn feestelijke gebeurtenissen extra glansrijk en is het leven zinvoller dan wanneer zij zonder een religieus kader zouden leven.
Religieus geïnspireerde goede doelen helpen vluchtelingen, dragen bij aan armoedebestrijding en bieden hoop aan mensen naar wie anders waarschijnlijk niemand zou omkijken. De Bijbel is een onuitputtelijke bron van wijsheid en de Evangeliën zijn doordrenkt van menselijkheid, de oproep elkaar te helpen, de roep om bescheidenheid, mildheid en vergevingszin. Allemaal zaken waaraan nog nooit zoveel behoefte heeft bestaan.
Daarnaast is religie een vrijwel onuitputtelijke bron van beeldende kunst en muziek gebleken wat het troostende vermogen van godsdienst voor velen nog groter maakt. En natuurlijk: in wetenschappelijke zin is religie misschien niet 'waar', maar een volwassen beeld van godsdienst onderkent enerzijds dat dergelijke waarheid ook niet wordt beoogd en anderzijds dat er verschillende vormen van waarheid bestaan.
Onmisbaar
Vanuit mondiaal perspectief is het christendom sinds de komst van paus Franciscus misschien wel bloeiender dan ooit en vormen atheïsten slechts een minderheid
Religie is net als wetenschap, muziek en filosofie een uitvinding die een waardevolle toevoeging vormt op het menselijk bestaan. Voor de meeste mensen is het zelfs een aspect van het leven dat onmisbaar is. In het seculiere Nederland zou je het bijna vergeten, maar vanuit mondiaal perspectief is het christendom sinds de komst van paus Franciscus misschien wel bloeiender dan ooit en vormen atheïsten slechts een minderheid.
Uiteraard is niemand verplicht een (bepaalde) religie aan te hangen, laat staan te belijden. Zoals sommige mensen de lol van sport niet inzien of zich liever laten bedotten door homeopathische 'geneeskunde' dan hun heil te zoeken in de reguliere, op wetenschap gefundeerde gezondheidszorg, staat het eenieder vrij er al dan niet een religieus leven op na te houden. Maar wie religie categorisch afwijst als achterhaald of slecht is net zo oppervlakkig, beperkt en misschien zelfs wel onverdraagzaam als diegenen die de wetenschap afdoen als de bron van alle kwaad.
Reinout Wibier is hoogleraar privaatrecht aan de Universiteit van Tilburg